یادداشتی از: حجت الاسلام دکتر عبدالله عباسی/ کارشناس مذهبی     امام هشتم در یک نگاه حضرت علی بن موسی الرضا (ع) هشتمین امام از خاندان رسالت است که براساس آیه‌ی قرآن کریم خداوند هر آلایش و آلودگی را از آنان زدوده است. خاندانی که پیامبر آنان را هم‌سنگ و همراه قرآن خواند که هر کس به آن دو چنگ زند گمراه نمی‌شود. خاندانی که کشتی نجات است و هر کس به این کشتی بپیوندد و سوار شود از غرق شدن در امان می‌ماند و هر کس از آن رو بردارد غرق می‌شود. این امام بزرگوار که پیامبر اسلام مژده ولادتش را داده بود، بعد از به شهادت رسیدن جدش امام صادق (ع) و در روزگار منصور متولد شد و در دامان پدر امام کاظم (ع) پرورش یافت. ایشان بیش از سه دهه از عمر بابرکت و سرشار از خیر و هدایت خود را با پدرش گذراند. حضرتش با منصور، مهدی، هادی و رشید از خلفای عباسی معاصر بود. چهره درخشان تاریخ سیاسی اسلام امام رضا (ع) را می‌توان درخشان‌ترین چهره سیاسی تاریخ اسلام و روزگار خود در عرصه حیات سیاسی اسلام نام نهاد. ایشان در موضع سیاسی خود بسیار مقاوم و صریح بودند و هرگز فریب روش‌های پوشالی و دوگانه‌ای که از سوی هوشمندترین خلیفه عباسی یعنی مامون به کار گرفته شده بود را نخوردند، چرا که حضرتش دریافته بودند پیشنهاد نخستین مامون به امام (ع) برای پذیرش خلافت و سپس پیشنهاد منصب ولایت عهدی آن هم در روزگاری که قیام‌های علویان تخت سلطنت عباسیان را می‌لرزاند فریبی بیش نیست. امام رضا (ع) و استفاده از فرصت طلایی انگیزه‌های آمیخته به اغراض شخصی و سیاسی مامون در تحمیل ولایت عهدی به امام (ع) و نیز نیازهای آن روز و شرایطی که امام رضا (ع) در آن می زیست بر ایشان پوشیده نبود، از این رو امام رضا (ع) این فرصت‌ طلایی را که مامون با تحمیل ولایت عهدی به امام می‌خواست بدان دست یابد بر باد داد و این فرصت به دست آمده را مغتنم شمرده و در راه نشر اسلام و تثبیت پایه‌های برنامه اهل بیت (ع) پرداخت و با تمام خط‌های مجعول فکری و مذهبی در آن روزگار مقابله کرد. فعالیت‌های امام (ع) و احساس خطر مامون حضور امام رضا (ع) در مرکز حکومت مامون از یک سو و اوج گرفتن و تقویت خط دوستی با اهل بیت (ع) توسط فعالیت‌های امام (ع) از سوی دیگر مامون را متوجه خطر بزرگی که خود او و دستگاه خلافتش را تهدید می‌کرد نمود اما مامون به زمانی عمق خطر پی‌برد که امام رضا (ع) پایه‌های رسالت محمدی و مذهب شیعه را برای شناخت و تبلیغ آن محکم کرده بود و مشعل‌هایی از عالمان روشن ضمیر که به سیصد تن می‌رسید را در دانشگاه خود پرورش داد. درک همین احساس خطر سبب شد مامون بر اساس محاسبات بی‌پایه خود تنها راه رهایی از خطر را در این ببیند که با شیوه‌ای پست امام رضا (ع) را از میان بردارد.