چرا دشمن(معاویه) همیشه از کوفه هراسان بود؟ نکته؛ تاریخ گواه آن است که در فتنه ی ایجاد شده در زمان خلافت حضرت علی(ع)، حجاز در پشت ایشان در نیامد بلکه این کوفه بود که خلافت حضرت را قوت و قدرت بخشید و بواسطه تأیید عملی خود و تدارک و کمک و ارسال سپاه در جنگ های جمل و صفین و نهروان حضور موثر و نقش حیاتی در ادامه خلافت امیرالمومنین داشته باشند.... متن معاویه همواره از دو گروه مردم کوفه در هراس بود؛ نخست یمانی ها که به اهل بیت عشق می ورزیدند.(1)  البته معاویه با زور و تزویر بخشی از این جمعیت را به خود جذب کرده بود.گروه دوم موالی بودند که بالقوه و بالفعل به خاندان پیامبر گرایش داشتند و «زیاد بن ابیه به فرمان معاویه آن ها را از کوفه به بصره و شام منتقل کرد».(2)  حضور موالی در وقایع پس از کربلا به ویژه نهضت مختار، گواه نفوذ، اقتدار و گرایش شیعی آنهاست. در زمان وقوع حادثه کربلا ایرانیان فراوانی در کوفه بودند. مطالعه ی ردّپای ایرانیان در نهضت عاشورا و علل عدم ياري این گروه از امام حسين(ع) در واقعه كربلا، نیز خود مستلزم پژوهش مستقل و گسترده ايست.  عامل مهم دیگری که می توانست ترس معاویه و حاکمیت اموی را از کوفه در بر داشته باشد؛ غیر قابل پیشبینی و انتظار بودن کوفه در عرصه سیاسی و اجتماعی دوران خود بود رفتاری البته نابهنجار ولی متناسب با تنوع قومی و نژادی کوفه...  به هر حال تنوع قومی و نژادی، احزاب و جریان هاي گوناگونی را در کوفه بوجود آورده بود. قبایل یمنی مانند: قضاعه، غسان، حضرموت، حمیر، نخع و... در کنار انبوه ایرانیانی که به هزاران نفر می رسیدند و دیگر مهاجران بصری، شامی، مکی و مدنی، شهر را دچار بافتی چندگانه و جامعه ای ناهموار ساخته بود. از نظرگاه فکری و سیاسی نیز احزاب و جریان های خوارج و شیعی در کوفه شاخص و فعال بوده اند و همیشه برای خلافت شام خطرآفرین و تهدید برانگیز بودند هرچند سایر جریان ها همچون جریان عثمانی و قاعدین و اموی نیز هر از چند گاهی در این منطقه بواسطه نفوذ و قدرت حزب شیعه و علوی ، و تمایل به نزدیکی بیشتر به قدرت و جو حاکم بر کوفه که در دست شیعیان بود برای خلافت شام ناملایم می نمودند و فعال می شدند اما به عنوان احزاب شاخص و درجه یک و البته همیشه فعال در کوفه شناخته نمی شدند هرچند نقش مخرب این جریان های همسوی با خلافت اموی درقالب شبکه های زیرزمینی و مخفی در ایجاد اخلال در نظام متحد کوفی نقش مهم و کلیدی را ایفا می کردند؛ چنانچه در ابتدای امر( نامه های متعدد و جو حاکم برکوفه در همراهی و تایید امام حسین(ع) و حاکمیت سیاسی و نظامی عن قریب ایشان بر کوفه) آنها(عمر بن حجاج زبیدی، عزره بن قیس، قیس بن اشعث، حجاربن ابجر، شبث بن ربعی...) جزو کسانی قرار می گیرند که نمی خواهند از قافله ی قدرت و مکنت عقب بمانند، از امام دعوت بعمل آورده اند. اما زمانیکه اوضاع کوفه عوض شد، مقابل امام قرار گرفتند. نتیجه؛ به نظر شما کوفه شهری سیاسی نیست؟! آیا کوفه سیاسی است یا بیشتر سیاسی کاری می کند؟! [1] . آنها دوازده هزار خانه ی از بیست هزار خانه ی کوفه را در آغاز تأسیس آن در اختیار داشتند.  هشت هزار خانه ی دیگر از آن نزاری ها بود. [2] . احمد بن محمد بن یحیی، البلاذری، فتوح البلدان، تحقیق رضوان محمد رضوان، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1404ق، ص229. پژوهشگر: وحید متشکر انتهای پیام/14