با تاسیس کانون دانش آموختگان دانشگاه امام صادق(علیه السلام)، برای بسیاری از دانش آموختگان دانشگاه این پرسش مطرح شده است که هدف از تشکیل چنین مجموعه ای چیست؟ در این راستا برای تبیین و پاسخ به این پرسش مصاحبه‌ای با جناب آقای دکتر زاهدی وفا، عضو هیئت موسس کانون دانش آموختگان دانشگاه امام صادق(علیه السلام)انجام گرفت. در این مصاحبه تلاش شد تا درباره علل و چرایی تشکیل کانون دانش آموختگان، اهداف و سازوکارهای لازم برای پیشبرد این کانون، پرسش هایی مطرح شود.

مصاحبه‌گر: ضمن عرض سلام و خسته نباشید، از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم. برای بسیاری از دوستان دانش آموخته دانشگاه امام صادق(علیه السلام) این پرسش به وجود آمده است که هدف از تشکیل این مجموعه چیست؟ لطفا در این زمینه توضیح بفرمائید.

دکتر زاهدی وفا : بسم الله الرحمن الرحیم، هدف اصلی از تشکیل کانون دانش‌آموختگان دانشگاه امام صادق(علیه السلام) برمی‌گردد، به همان هدف اصلی تاسیس دانشگاه امام صادق (علیه السلام)‌. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یک ضرورتی مشاهده شد که این ضرورت از سوی حضرت امام (ره) مطرح بود  و آن اینکه برای تاسیس یک جامعه اسلامی مستقل و متکی به آحاد مردم نیازمند به یک نهادی هستیم، که برای این جامعه از یک سو تولید دانش و فکرکنند و از سوی دیگر نیاز‌ نیروی‌ انسانی‌اش را در حوزه ساخت نرم‌افزاری تمدّن تامین بکند.

جوانانی هم که در آن سال‌های اولیه انقلاب به دانشگاه امام صادق(علیه السلام) آمدند تا سال‌های بعد، بیشتر از این منظر دوره تحصیلی را در دانشگاه می‌گذراندند، که بتوانند یک علم نافع را یاد بگیرند و برای جامعه‌شان تولید کنند و از یک سو نظام یک جامعه اسلامی و یک جامعه مبتنی بر ساخت معارف اسلامی  را بتوانند تامین کنند. پس ورود به دانشگاه خودش انتخاب یک راه جدید بود در مقایسه با دانشگاه‌های دیگر .

بعد هم که دانشجویان از این دانشگاه فارغ‌التحصیل  و دانش آموخته می‌شوند، از آنها انتظار می‌رود که بتوانند ادامه دهنده این مسیر باشند. بالاخره فارغ‌التحصیلان و دانش‌آموختگان دانشگاه امام صادق(علیه السلام) جزو طبقات تحصیل‌کرده خاص این جامعه هستند و تقریبا ، در حوزه‌های مختلف علوم انسانی تبحّر دارند، بنابراین از دانشجویان و دانش‌آموختگان انتظار این است که از نظر کارکرد اجتماعی این مجموعه در ادامه اهداف تاسیس دانشگاه باشند .

از نظر کارکرد داخلی ، به هر جهت حفظ ارتباط و دیدن و مواصله دوستان یکی از اهداف تشکیل کانون است، که این یک عرصه‌ای می‌شود که دوستان از حال یکدیگر مطّلع شوند، از خدمات یک‌دیگر آگاه شوندکه این موجب هم‌افزایی می شود .

مصاحبه‌گر: همان‌ گونه که فرمودید کانون دانش‌آموختگان در راستای همان اهداف دانشگاه است، حال اگر بخواهیم به طور دقیق تر به این مسئله نگاه کنیم چه سازوکاری برای این منظور در کانون دانش‌آموختگان اندیشیده شده است؟

دکتر زاهدی وفا: ببینید، مهم‌ترین ضرورت‌ها و نیاز‌ها که در جامعه امروز مشاهده می‌شود، این است که ما فاقد یک نظریه کامل برای اداره و حکمرانی و پیشرفت جامعه هستیم. انقلاب اسلامی بحمد‌الله آمد و بسیاری از موانعی را که در جلوی پیشرفت و کارکرد جامعه ایرانی بود  را برطرف کرد اما در مرحله ساخت و اداره و حکمرانی و مدیریّت یک جامعه نو‌پایی که به دنبال احیای تمدّن اسلامی هست، ما فاقد نظریّه‌های جامع و کامل هستیم. یک نقاطی به ذهن می‌رسد و یک تجاربی هم داشته‌ایم،  مطالعاتی هم صورت گرفته است اما اینکه اینها بیاید و عملیاتی بشود و بتواند برای ساخت یک جامعه اسلامی استفاده شود، بزرگترین بار این مسئله بر روی دوش فارغ‌التحصیلان و دانش‌آموختگان نهادهایی نظیر دانشگاه امام صادق(علیه السلام) است. یعنی ما برای ساخت یک جامعه باید آن زیر‌ساخت‌های فکری نظری و علمی‌ لازم رافراهم کنیم.

اما در داخل کانون ما باید چه سازوکاری را داشته باشیم؟ در داخل کانون باید تعامل مؤثر و پایداری بین اعضای دانش‌آموخته ایجاد شود. این مسائل اجتماعی با این رویکردی که بنده عرض کردم که به کثرت هم در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی  مشاهده می‌شود باید بتوانیم از دانشگاه به عنوان یک هسته مرکزی برای این تعامل استفاده بکنیم و از ظرفیّت نخبگانی  کانون در یک روش شبکه‌ای بهره بگیریم و از آن دسته از دانش‌آموختگان که هنوز بر این عهد پایدار هستند و فکر می‌کنند توان ظرفیتی برای انجام چنین کاری دارند،استفاده بکنیم،با ایجاد کمسیون‌های تخصصی ،‌ کمیته‌های متفاوت یا نشست‌های دوره‌ای ما این کار را می‌توانیم در کانون انجام دهیم و از این ظرفیّت عملی، فکری و تعهّدی دانش‌آموختگان مان برای این کار دارند استفاده کنیم .

گاهی اوقات هم  است که در مسؤلیت‌های مختلف رویکرد‌های خاصی لازم است و آن رویکرد‌های خاص را فقط دانش‌آموختگان دانشگاه امام صادق(علیه السلام) دارند، توصیه ما هم این خواهد بود که از این مسؤلیت‌ها با این کارکرد‌ها استفاده شود . مثلا شما ببینید یک نیروی انسانی در هر جای دنیا برای یک کارکرد خاص و یک نیاز خاص تربیّت می‌شود. فارغ‌التحصیلان و دانش‌آموختگان ما هم برای یک کارکرد خاصّی تربیّت و ساخته  می‌شوند، اثربخشی این کانون دانش آموختگان هم این است که این نیرو‌ها در جامعه از کارکرد درست و صحیحشان استفاده شود، چون ما قبلا تشکیلاتی نداشته‌ایم و روابطی نداشته‌ایم به صورت طبیعی بخشی از این سرمایه انسانی اندیشیدن، وچه سرمایه انسانی کانون دانش‌آموختگان ما در مواضع‌ غیر لازم و غیر ضروری خودشان قرار گرفته‌اند و بنابراین از آن ظرفیّت و دانشی که در دانشگاه کسب کرده‌اند نتواسته‌اند بهره ببرند، حالا اگر چه خودشان به صورت فردی یک هنر‌ها و توانایی‌هایی داشته‌اند که توانسته‌اند استفاده کنند اما؛ اگر واقعا یک عقل مدیریتی در تربیّت و بکارگیری نیرو‌ی انسانی  باشد ما از این سرمایه انسانی که تربیت کرده‌ایم بهتر می‌توانیم استفاده کنیم. یکی از نقاط تاسف من این است که ما در دانشگاه و دانش آموختگان ظرفیت‌های بسیاری داریم اما؛ این ظرفیت‌ها بلااستفاده مانده است. مثلا یک کسی که می‌تواند خلبان شود رفته راننده تراکتور شده است ـ منظور من این نیست که راننده تراکتور بد است یا خلبان خوب است ـ‌ ولی شما زمانی که نیروی انسانی تربیت می‌کنید برای یک کار خاص این تربیّت را انجام می دهید، اگر از آن نیرو در جای خودش استفاده نشود آن نیروی انسانی در حوزه خاص خودش معطّل و بی بهره می‌ماند .

پس اینکه بنده می‌گویم هدف کانون دانش‌آموختگان در راستاری هدف دانشگاه است، یعنی این تربیّت نیروی انسانی و تشکیل سرمایه انسانی برای یک هدف خاصی بوده است، اگر ما نتوانیم از آن نیروی انسانی در آن موضع خاصش استفاده کنیم آن سرمایه‌گذاری ما از بین رفته است .

مصاحبه‌گر: بنابراین یکی از سازو‌کارهایی که کانون دانش‌آموختگان اندیشیده است و در راستای آن حرکت می‌کند این است که یک حرکت جمعی برای شکوفایی ظرفیّت‌هایی که در دانش‌آموختگان بوده است شکل بگیرد و از این توان بالقوه استفاده شود . لذا کار‌های پژوهشی هم بخش مهمی از این جریان است.

دکتر زاهدی وفا: بله در همان تشکیلات شبکه‌ای که بنده عرض کردم بسیاری از سؤلات علمی و تحقیقی و پژوهشی ما را تنها کسانی می‌توانند پاسخ دهند، که به پیش‌نیاز‌های پاسخ‌ به آن سوال مسلط باشند و این از غیر از بچه‌های دانشگاه‌امام صادق(علیه السلام) یا کانون دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان،  از فرد دیگر بر نمی‌آید. یعنی ما برای ساخت جامعه‌مان احتیاج به کسانی داریم که هم مسلط به حوزه‌های کارشناسی علوم انسانی باشند و هم مسلط به علوم اسلامی و معارف دینی باشند، این کارکرد یا این اثربخشی فقط از دانش آموختگان ما بر می‌آید .

مصاحبه‌گر: مسلماً برای هر مجموعه‌ای که به صورت جمعی کار می‌کند یک سری خطوط قرمز هم وجود دارد و باید از آنها حذر کنند.

دکتر زاهدی وفا : ببیند در رابطه با خط قرمز،‌ من ایجابی صحبت کردم . من فکر می‌کنم برای استفاده از این سرمایه باید چه جایگاه و چه شکل و مکانیزمی وسازکاری رخ پیدا کند. خط قرمز‌ها را اگر بخواهم عادلانه صحبت کنم این می‌شود که شما یک سرمایه‌ای را در غیر از آنچه که برایش تربیّت شده است استفاده کنید .

عدالت ما این است که در یک مجموعه ،‌ سرمایه و نهاد بتوانیم توان آن را به فعلیت برسانیم یا مثلا طبق تئوری عدالت آنچه که شایسته این ظرفیّت است استفاده کنیم . خط قرمز ما این می‌شود که این ظرفیّت بلااستفاده بماند و در غیر از آن چیزی که برایش ساخته شده و تربیّت شده است استفاده شود .

یعنی آنجایی ظلم شکل می‌گیرد، که شمایک توانی ،‌یک ظرفیتی را بلااستفاده بگذارید، یا مثلا در مثال من کسی که هنر خلبانی دارد به عنون یک راننده تراکتور بگذارید یا کسی که راننده تراکتور است او را خلبان کنید؛  این می‌شود خط قرمز ما. یعنی در حوزه علمی و پژوهشی یک جامعه، زمانی که یک نیرو رو برای یک کارکردی تربیّت کردیم سرمایه‌گذاری کردیم هزینه کردیم می‌گوییم این سرمایه باید در آنجا استفاده شود و اگر خارج از آنجا استفاده شود یا به کارهای دیگر بپردازد، این همان اتلاف سرمایه است. از منظر ما که در حوزه تربیّت نیروی‌انسانی یا تعلیم و تربیّت فکر می‌کنیم ، فکر ما این است که از کارکرد دانشگاه امام صادق(علیه السلام) در بهترین شکل‌اش که هدف اصلی این نیرو‌ و این سرمایه اسا و برای آن تربیّت شده است استفاده مناسب شود.

مصاحبه‌گر:  آقای دکتر، برخی از دانش‌آموختگان ،‌ از آنجایی که این مجموعه بعد از سال‌ها دارد شکل می‌گیرد، این سوال برایشان مطرح می‌شود که مجموعه‌های مشابه تحت عنوانین دانش‌آموختگان امام صادق ایجاد شده است و آنها خیلی نتوانسته است به موفقیّت برسد و به اصطلاح  نیمه کاره رها شده اند، سئوال اینجاست که برای پیشگری از این آفت چه کار باید کرد؟

دکتر زاهدی وفا: شاید اشکال کار این بوده است که دنبال کارکرد‌هایی غیر از کارکردهای اصلی این سرمایه بوده‌اند. یکی از بحث‌هایی که اتّفاق می‌افتد این است که در این سرمایه برخی‌شان دیدگاه‌های متنوع سیاسی‌دارند. برخی فکر می‌کنند باید از این سرمایه کارکرد سیاسی بکشند، بنابراین این سرمایه ممکن است در اختلاف نظر‌های سیاسی معطّل بماند. اما باید ببینم این مسائل سیاسی ،‌ مسائل حاشیه‌ای این سرمایه است . آن چیزی که مهم است این است که شما اصل این ظرفیّت را برای آن هدفی که هست استفاده کنید، نباید اجازه دهید که آن مسائل حاشیه‌ای رویش سایه‌بیاندازد و شما را از آن کار اصلی باز بدارد .

گاهی اوقات دوستان شاید کوته‌نظری کرده‌اند یا به عاقبت کار فکر‌نکرده‌اند، یا از این منظر به ظرفیّت دانش‌آموختگان ما فکر نکرده‌اند، بنابراین آن چیزی که شما تحت عنوان خط قرمز می‌خواهید بگویید، من می‌گوییم ما تقریبا هیچ خط قرمزی برای اینکه از این سرمایه در جهت اهداف انقلاب اسلامی و ساخت یک جامعه اسلامی استفاده کنیم نداریم. آن جایی  که این سرمایه تلف شود، این خط قرمز ما است . یعنی ما از این سرمایه یک کارکرد غیرما وضع له داشته باشیم آنجا خط قرمز ماست. حال ما نیامده‌ایم که فلان کار غیر متناسب با این مجموعه را انجام دهیم و این خط قرمز ماست و این که ما می‌خواهیم این مجموعه پایدار بماند . ببینید یک درختی را که شما می‌کارید سلامت و رشد و این درخت در گرو این است که آن چیزی که در اصالت و سرشت این درخت هست رشد بکند. اگر این درخت آمد و مثلا شاخه‌اش کج رفت یا شاخه‌اش درخانه همسایه رفت یا امثال این شد، آن وقت ما این را هرس می‌کنیم و می‌گوییم اینجا خط قرمز است . پس من از دیدگاه رشد وپیشرفت به مسئله فکر می‌کنم، هرچیزی که مانع رشد یا پیشرفت دانش آموختگان ما شود یا اثربخشی دانش‌آموختگان ما در رشد وپیشرفت جامعه شود آن را خط قرمز می‌دانم.

مصاحبه گر: اگر بخواهید یک توصیه داشته ‌باشید به دوستان دانش‌آموخته دانشگاه برای اینکه این حرکت را شروع بکنیم آن چه میتواند باشد؟

دکتر زاهدی وفا : ببینید من چند پیش‌فرض ذهنی دارم، یکی اینکه اولا ما همه موجوداتی پویا و دینامیک هستیم، جامعه خودش بر اساس سازوکار‌های خودش موجودیّت و یک هویّت دینامیک و پویایی دارد، ما اگر بخواهیم یک کانون دانش‌آموختگان داشته باشیم که اولا بتواند خودش را حفظ کند و بعد بتواند روابطش را مستحکم بکند و پس از آن بتواند اثر بخشی خودش را حفظ کند باید به این اصل موضوع فکر کنیم که با حفظ پویایی و دینامیکی خودش چگونه بتواند در بستر یک جامعه دینامیک وپویا اثر بخش باشد و بعد بتواند آن اهدافی که برایش تاسیس شده است را حفظ کند، این پویایی فکر، اندیشه ، ذهن ،‌نیروی‌ انسانی  باید به این توجه داشت، و بر اساس این ساختار و شبکه وشکل  تعاملات را شکل داد . اگر این اتّفاق بیافتد از نظر من کانون دانش آموختگان دانشگاه امام صادق(علیه السلام) که یک ظرفیّت منحصر بفردی از نیرو‌ انسانی جامعه  است برای یک هدف خاص می‌تواند اثر بخش باشد.

مصاحبه‌گر:  بنابراین می‌توانیم این نوید را دانش‌آموختگان بدهیم که ما یک مجموعه‌ای را پایه گذاری می‌کنیم که دوستان دانش‌آموخته‌ای که دغدغه مند هستند و دغدغه مسائل انقلاب اسلامی دارند بتوانند از این بستر برای پاسخگویی به این مسائل استفاده کنند؟

دکتر زاهدی وفا:  بله یکی از مهم ترین اهدافی که تشکیل کانون  به دنبال  آن هست همین است که ما بتوانیم سوالات متغیّر و متحوّل انقلاب اسلامی را پاسخ دهیم و بعد از این پاسخ‌ها در ساخت جامعه اسلامی استفاده کنیم .

مصاحبه گر:در پایان این مصابه از فرصتی که در اختیار ما و دوستان دانش آموخته گذاشتید قدردانی میکنیم و ان شا الله بتوانیم هر چه زودتر اولین گردهمایی عمومی کانون دانش آموختگان را برگزار کنیم.